سرطان تخمدان گروهی از بیماری زنان است که از تخمدان‌ها یا در مناطق مرتبط با آن‌ها و لوله‌های رحمی نشاءت می‌گیرد. زنان دارای دو تخمدان هستند که در لگن واقع شده‌اند و تخمدان‌ها هورمون‌های زنانه ایجاد کرده و تخمک تولید می‌کنند. زنان دو لوله رحمی دارند که یک جفت لوله باریک و بلند در هر طرف رحم است. تخم‌ها از تخمدان‌ها از طریق لوله‌های رحمی به رحم منتقل می‌شوند.
یکتا مگ | سرویس سلامت – تخمدان‌ها دو غده تولید مثل زن هستند که تخمک یا تخمک تولید می‌کنند. آن‌ها همچنین هورمون‌های زنانه استروژن و پروژسترون را تولید می‌کنند و هنگامی‌که اختلال در رشد و تولید مثل سلول‌های آن ایجاد می‌شود منجر به سرطان تخمدان می‌شود.
سرطان تخمدان چیست؟
این بیماری زمانی است اتفاق می افتد که سلول‌های غیرطبیعی تخمدان خارج از کنترل شروع به تکثیر و تشکیل تومور می‌کنند. در صورت عدم درمان، تومور می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. این سرطان تخمدان متاستاتیک نامیده می‌شود.
این بیماری اغلب علائم هشدار دهنده دارد، اما علائم اولیه آن مبهم است و به‌راحتی از بین می‌رود. ۲۰ درصد از سرطان‌ها در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شود.
علائم اولیه سرطان تخمدان چیست؟
به‌راحتی می‌توان از علائم اولیه سرطان تخمدان غافل شد زیرا این علائم شبیه سایر بیماری‌های شایع هستند. علائم اولیه شامل موارد زیر است:
- نفخ شکم، فشار و درد در ناحیه شکم و زیر شکم
- سیری غیرطبیعی بعد از خوردن غذا
- مشکل خوردن
- افزایش دفع ادرار
- تمایل شدید به ادرار کردن
سرطان تخمدان همچنین می‌تواند علائم دیگری مانند:
- خستگی
- سو هاضمه
- سوزش سر دل
- یبوست
- کمردرد
- بی‌نظمی قاعدگی
- مقاربت دردناک
- درماتومیوزیت (یک بیماری التهابی نادر که می‌تواند باعث بثورات پوستی، ضعف عضلانی و التهاب عضلات شود)
این علائم ممکن است به هر دلیلی وجود داشته باشد و لزوماً به دلیل سرطان تخمدان نیستند. بسیاری از زنان در برخی مواقع برخی از این مشکلات را دارند.
این علائم در صورت بروز سرطان تخمدان ادامه خواهد یافت. علائم معمولاً با رشد تومور شدیدتر می‌شوند. در این زمان، سرطان معمولاً به خارج از تخمدان گسترش‌یافته و درمان مؤثر آن را بسیار دشوارتر می‌کند و اگر علائمی در بدن خود احساس کردید بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
انواع سرطان تخمدان
تخمدان‌ها از سه نوع سلول تشکیل‌شده‌اند. هر سلول می‌تواند به نوع دیگری از تومور تبدیل شود:
تومورهای اپیتلیال: در لایه بافت خارج تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند. حدود ۹۰ درصد سرطان‌های تخمدان تومورهای اپیتلیال هستند.
تومورهای استروما: در سلول‌های تولید کننده هورمون رشد می‌کنند. هفت درصد از سرطان‌های تخمدان تومورهای استروما هستند.
تومورهای سلول‌های جوانه: در سلول‌های تولید کننده تخمک ایجاد می‌شوند. تومورهای سلول جوانه نادر هستند.
کیست‌های تخمدان
بیشتر کیست‌های تخمدان سرطانی نیستند. به این موارد کیست خوش‌خیم گفته می‌شود. بااین‌حال، تعداد بسیار کمی می‌تواند سرطانی باشد.
کیست تخمدان مجموعه‌ای از مایع یا هوا است که در تخمدان یا اطراف آن ایجاد می‌شود. بیشتر کیست‌های تخمدان به‌عنوان یک قسمت طبیعی تخمک گذاری تشکیل می‌شود، این‌زمانی است که تخمدان تخمک آزاد می‌کند. آن‌ها معمولاً فقط علائم خفیف مانند نفخ را ایجاد می‌کنند و بدون درمان از بین می‌روند.
اگر تخمک گذاری نکنید، کیست‌ها بیشتر نگران‌کننده هستند. زنان بعد از یائسگی تخمک گذاری را متوقف می‌کنند. اگر بعد از یائسگی کیست تخمدان ایجاد شود، ممکن است پزشک بخواهد آزمایش‌های بیشتری برای کشف علت کیست انجام دهد، به‌خصوص اگر بزرگ باشد یا طی چند ماه از بین نرود.
اگر کیست از بین نرود، پزشک شما ممکن است جراحی را برای از بین بردن آن در موارد خاص توصیه کند. پزشک شما نمی‌تواند سرطانی بودن آن را تشخیص دهد تا زمانی که آن را با جراحی برطرف کند.
عوامل خطر ابتلا به سرطان تخمدان
علت دقیق سرطان تخمدان مشخص نیست. بااین‌حال، این عوامل می‌توانند خطر شما را افزایش دهند:
- سابقه خانوادگی سرطان تخمدان
- جهش‌های ژنتیکی ژن‌های مرتبط با سرطان تخمدان، مانند BRCA۱ یا BRCA۲
- سابقه شخصی سرطان پستان، رحم یا روده بزرگ
- چاقی
- استفاده از داروهای خاص باروری یا هورمون درمانی
- بدون سابقه بارداری
- آندومتریوز
- سن بالا یکی دیگر از عوامل خطر است. بیشتر موارد سرطان تخمدان بعد از یائسگی ایجاد می‌شود.
بدون داشتن هیچ‌یک از این عوامل خطر، امکان ابتلا به سرطان تخمدان وجود دارد. به همین ترتیب، داشتن هر یک از این عوامل خطر لزوماً به معنای ابتلا به سرطان تخمدان نیست.
چگونه سرطان تخمدان تشخیص داده می‌شود؟
وقتی پزشک در مراحل اولیه بیماری را تشخیص می‌دهد، درمان سرطان تخمدان بسیار آسان‌تر است. بااین‌حال، تشخیص آن آسان نیست.
تخمدان‌های شما در عمق حفره شکم قرار دارند، بنابراین بعید به نظر می‌رسد که تومور را احساس کنید. هیچ غربالگری معمول تشخیصی، برای سرطان تخمدان در دسترس نیست. به همین دلیل گزارش دادن علائم غیرمعمول یا مداوم به پزشک برای شما بسیار مهم است.
اگر پزشک شما نگران ابتلا به این بیماری است، احتمالاً معاینه لگن را به شما پیشنهاد می‌کند. انجام معاینه لگن می‌تواند به پزشک در کشف تومور کمک کند، اما احساس تومورهای کوچک تخمدان بسیار دشوار است.
تومور هم‌زمان با رشد، به مثانه و روده فشار می‌آورد. پزشک شما ممکن است در معاینه لگن رکتوواژینال تومور را تشخیص دهد.
روش‌های تشخیص سرطان تخمدان
پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش‌های زیر را انجام دهد:
سونوگرافی ترانس واژینال (TVUS). TVUS نوعی آزمایش تصویربرداری است که با استفاده از امواج صوتی تومورهای اندام‌های تولید مثل، از جمله تخمدان‌ها را تشخیص می‌دهد. بااین‌حال، TVUS نمی‌تواند به پزشک شما در تعیین سرطانی بودن تومورها کمک کند.
سی تی اسکن شکم و لگن و ممکن است آزمایش MRI لگن را انجام دهند.
آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح آنتی‌ژن سرطان ۱۲۵ (CA-۱۲۵). آزمون CA-۱۲۵ یک نشانگر زیستی که برای ارزیابی پاسخ به درمان سرطان تخمدان و دیگر سرطان‌های دستگاه تولید مثل استفاده می‌شود. بااین‌حال، قاعدگی، فیبروم رحم و سرطان رحم نیز می‌توانند بر سطح CA-۱۲۵ در خون تأثیر بگذارند.
نمونه‌برداری بیوپسی شامل برداشتن یک نمونه کوچک از بافت تخمدان و تجزیه و تحلیل نمونه در زیر میکروسکوپ.
توجه به این نکته مهم است که اگرچه همه این آزمایش‌های می‌توانند پزشک را به سمت تشخیص راهنمایی کنند، بیوپسی تنها راهی است که پزشک می‌تواند سرطان تخمدان را تأیید کند.
مراحل گسترش سرطان تخمدان
پزشک شما مرحله را بر اساس میزان گسترش سرطان تعیین می‌کند. در این بیماری چهار مرحله وجود دارد که در زیر به آن اشاره‌شده است.
مرحلهٔ اول
مرحله اول سرطان تخمدان دارای سه‌شاخه زیر است:
مرحله ۱A: سرطان در یک تخمدان محدود یا به‌صورت موضعی است.
مرحله ۱B: سرطان در هر دو تخمدان است.
مرحله ۱C: در خارج تخمدان سلول‌های سرطانی نیز وجود دارد.
مرحله دوم
در مرحله ۲، تومور به سایر ساختارهای لگن گسترش‌یافته است. این دو زیرشاخه دارد:
مرحله ۲A: سرطان به رحم یا لوله‌های رحمی گسترش‌یافته است.
مرحله ۲B: سرطان به مثانه یا راست‌روده گسترش‌یافته است.
مرحله سوم
مرحله ۳ سرطان تخمدان دارای سه مرحله فرعی است:
مرحله ۳A: سرطان از طریق غشاهای میکروسکوپی از لگن به دیواره داخلی شکم و غدد لنفاوی شکم گسترش‌یافته است.
مرحله ۳B: سلول‌های سرطانی از لگن به لایه داخلی شکم گسترش‌یافته‌اند و با چشم غیر مسلح قابل‌مشاهده هستند اما اندازه آن‌ها کمتر از ۲ سانتی‌متر است.
مرحله ۳C: تومورهای سرطان حداقل ۳/۴ اینچ در شکم یا خارج از طحال یا کبد دیده می‌شود. بااین‌حال، سرطان در داخل طحال یا کبد نیست.
مرحله چهارم
در مرحله ۴، تومور فراتر از لگن، شکم و غدد لنفاوی به کبد یا ریه‌ها متاستاز یا گسترش‌یافته است. در مرحله ۴ دو مرحله فرعی وجود دارد:
در مرحله ۴A: سلول‌های سرطانی در مایع اطراف ریه‌ها هستند.
در مرحله ۴B: پیشرفته‌ترین مرحله، سلول‌ها به داخل طحال یا کبد یا حتی سایر اعضای دور مانند پوست یا مغز رسیده‌اند.
درمان سرطان تخمدان
درمان سرطان تخمدان به میزان گسترش این بیماری بستگی دارد. یک تیم از پزشکان بسته به شرایط شما یک برنامه درمانی را تعیین می‌کنند. به‌احتمال زیاد شامل دو یا چند مورد زیر است:
- شیمی درمانی
- جراحی برای مرحله‌بندی سرطان و برداشتن تومور
- درمان هدفمند
- هورمون درمانی
- عمل جراحی
جراحی درمان اصلی سرطان تخمدان است. هدف از جراحی برداشتن تومور است، اما برداشتن رحم یا برداشتن کامل رحم، در اغلب موارد ضروری است.
پزشک همچنین ممکن است حذف تخمدان‌ها و لوله‌های رحمی، غدد لنفاوی اطراف و سایر بافت‌های لگن را توصیه کند.
شناسایی تمام مکان‌های تومور دشوار است.
درمان هدفمند
نمایش هدفمند مانند شیمی درمانی به سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند درحالی‌که به سلول‌های طبیعی بدن آسیب کمی می‌رسانند.
نمایش هدفمند جدیدتر برای درمان سرطان پیشرفته تخمدان اپیتلیال شامل مهارکننده‌های PARP است، داروهایی که آنزیمی را که سلول‌ها برای ترمیم آسیب DNA آن‌ها استفاده می‌کنند مسدود می‌کنند.
اولین مهارکننده PARP در سال ۲۰۱۴ برای استفاده در سرطان پیشرفته تخمدان که قبلاً با سه خط شیمی درمانی درمان شده بود (به معنی حداقل دو عود) مورد تأیید قرار گرفت.
سه بازدارنده PARP که در حال حاضر موجود است شامل موارد زیر است:
- اولاپاریب (Lynparza)
- نیراپاریب (زجولا)
- روکاپاریب (روبراکا)
علاوه بر این، یک داروی دیگر به نام bevacizumab (Avastin) نیز در شیمی درمانی پس از جراحی استفاده‌شده است.
حفظ باروری و تولید مثل
در روش های درمانی سرطان، از جمله شیمی درمانی، پرتودرمانی و جراحی، می‌تواند به اندام‌های تولید مثل شما آسیب برساند و بارداری را دشوار می‌کند.
اگر می‌خواهید در آینده باردار شوید، قبل از شروع درمان با پزشک خود صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند در مورد گزینه‌های شما برای حفظ باروری صحبت کنند.
گزینه‌های احتمالی حفظ باروری و بچه دار شدن عبارت‌اند از:
انجماد جنین: این شامل انجماد تخمک بارورشده است.
انجماد تخمک: این روش شامل انجماد تخمک نابارور است.
جراحی برای حفظ باروری: در برخی موارد می‌توان جراحی را انجام داد که فقط یک تخمدان را برداشته و تخمدان سالم را حفظ می‌کند. این معمولاً فقط در مراحل اولیه سرطان تخمدان امکان‌پذیر است.
حفظ بافت تخمدان: این شامل برداشتن و انجماد بافت تخمدان برای استفاده در آینده است.
سرکوب تخمدان: این شامل مصرف هورمون برای سرکوب موقت عملکرد تخمدان است.
تحقیقات و مطالعات مربوط به سرطان تخمدان
نمایش جدید این بیماری هر ساله موردمطالعه قرار می‌گیرد.
محققان همچنین در حال کشف روش‌های جدید برای درمان این بیماری در مورد کاهش مقاومت در برابر پلاتین هستند. وقتی مقاومت به پلاتین اتفاق می‌افتد، داروهای شیمی درمانی خط اول مانند کربوپلاتین و سیس پلاتین بی‌اثر هستند.
محققان اخیراً، برخی از نمایش امیدوارکننده آزمایش‌های بالینی مانند واکسن بالقوه علیه سرطان‌های مکرر تخمدان را که بیانگر پروتئین بقا هستند را آغاز کرده‌اند.
مطالعه در مورد داروهای مهارکننده، از جمله آنتی‌بادی navicixizumab، مهارکننده ATR AZD۶۷۳۸ و مهارکننده Wee۱ adavosertib. همه علائم فعالیت ضد توموری را نشان داده‌اند.
اخیراً محققان بر آزمایش‌هایی در مورد درمان بیماری با ژن‌درمانی را آغاز کرده‌اند و در سال ۲۰۲۰، یک آزمایش مرحله III برای ژن‌درمانی VB-۱۱۱ (ofranergene obadenovec) با نتایج امیدوارکننده ادامه یافت.
در سال ۲۰۱۸، FDA سریعاً یک پروتئین درمانی به نام AVB-S۶-500 را برای سرطان تخمدان مقاوم به پلاتین معرفی کرد. این هدف با جلوگیری از مسیر اصلی مولکولی، از رشد تومور و گسترش سرطان جلوگیری می‌کند.
یک آزمایش بالینی با ترکیب ایمونوتراپی (که به سیستم ایمنی بدن فرد کمک می‌کند تا با سرطان مقابله کند) با نمایش تأییدشده موجود، نویدبخش آینده‌ای خوب برای این روش است.
درمان این بیماری در درجه اول بر جراحی برداشتن تخمدان و رحم و شیمی درمانی متمرکز است. درنتیجه، برخی از زنان علائم یائسگی را تجربه می‌کنند.
آیا می‌توان از سرطان تخمدان جلوگیری کرد؟
هیچ روش اثبات‌شده‌ای برای از بین بردن کامل خطر ابتلا به سرطان تخمدان وجود ندارد. بااین‌وجود مراحلی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر خود انجام دهید.
عواملی که نشان داده‌شده است خطر ابتلا به این بیماری را کاهش می‌دهند عبارت‌اند از:
- شیر دادن
- بارداری
- اقدامات جراحی بر روی اندام‌های تولید مثل شما (مانند بستن لوله یا برداشتن رحم)
| بیشتر بخوانید: برنامه تازه برای پیشگیری و درمان سرطان دهانه رحم در جهان |
سخن آخر
سرطان تخمدان بیماری است که در آن، بسته به نوع و مرحله بیماری، سلول‌های بدخیم (سرطانی) در داخل، نزدیک یا روی لایه خارجی تخمدان‌ها یافت می‌شوند. تخمدان یکی از دو اندام کوچک بادامی‌شکل است که در هر طرف رحم قرار دارد و تخمک‌ها را در خود ذخیره می‌کند و هورمون‌های زنانه استروژن و پروژسترون تولید می‌کند.
سرطان زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های غیرطبیعی در بخشی از بدن (در این حالت تخمدان) شروع به رشد غیرقابل‌کنترل کنند. این رشد غیرطبیعی سلول در بین انواع سرطان شایع است.
اگر علائم این بیماری را در خود مشاهده می‌کنید یا به این بیماری مبتلا شده‌اید حتماً تحت نظر پزشک معالج به درمان آن بپردازید.
منبع: healthline
